jako że parę osób zakupiło u mnie jak i korzysta z mojego projektu płytki i prosiło mnie o wykaz elementów jak i pomoc przy składaniu zestawu postanwiłem napisać ten temat i dodawać do niego informacje jak i osoby zainteresowane mogą tutaj pytać.
Tutaj jest strona projektu na ktorej znajduje sie schemat plytki, lista części z Eagla jak i dane do wydruku (spakowane gerbery).
https://github.com/terragady/ArdBir
(w załączniku dodaje pliki do wykonania płytki jednostronnej w domu jezeli się komuś przyda)
Aby wszystko było w jednym miejscu może wrzucę tam i sam program oraz jego alternatywy.
Nie będę opisywał samego sterownika bo jest to na stronie autorów jak i w instrukcji na moim githubie.
Wykaz elementów:
A więc napiszę na wstępie jakich elementów potrzebujemy (w miare mozliwosci bede podawal linki do chinczykow, ceny sie zmieniaja wiec czasem warto poszukac tanszej aukcji, np paczka rezystorow kosztowala 80 centow a teraz prawie 2 dolary, czesci dostepne sa tez w polsce w sklepach z elektronika ale nie zawsze taniej :
potencjometr (zmiana kontrastu na wyswietlaczu):
1 x 10k z rozstawem jak 3362P - http://pl.aliexpress.com/item/10Pcs-Lot-3362P-103-10K-ohm-Trimpot-Trimmer-Potentiometer-Variable-resistor-new-original/32643849629.html
Tranzystory:
3 x BC337 (lub inne w tym formacie) - http://pl.aliexpress.com/item/20PCS-BC337-BC337-25-NPN-Transistor-TO-92/2033142790.html
Skręcane porty (nie wiem jak to się dokładnie po polsku nazywa):
1 x potrójny - http://pl.aliexpress.com/item/10PCS-KF301-3P-5-08mm-3-Pin-Connect-Terminal-Screw-Terminal-Connector/32535228015.html?scm=1007.13339.33317.0&pvid=6b16cbec-10f7-44ad-8610-fa389e0f36bb&tpp=1
3 x podwójny - http://pl.aliexpress.com/item/20pcs-KF301-2P-2-Pin-Plug-in-Screw-Terminal-Block-Connector-5-08mm-Pitch/32526253654.html?smToken=94c37f1ea51d4ab8afd19206aa707370&smSign=U%2BIlFFtQgiwj82xQNWBj5Q%3D%3D
zamiast tego mozemy po prostu przylutowac kable na stale albo dac jakeis inne zlaczki jezeli nie mozemy dostac takich portow.
LEDy:
2 x LED do wskaźnika załączenia pompy i grzałki (nie są niezbędne)
tutaj rozne kolory w jednej paczce: http://pl.aliexpress.com/item/50pcs-5mm-LED-diode-Light-Assorted-Kit-DIY-LEDs-Set-White-Yellow-Red-Green-Blue-free/32621546434.html
Serce:
1 x Arduino nano 3.0 - http://pl.aliexpress.com/item/Free-Shipping-1pcs-Nano-3-0-Controller-Board-Compatible-with-Arduino-Nano-CH340-USB-Driver/2023467153.html
(mozna dostac za ~1,7 dolara)
ciekawa alternatywa - kopia Nano ale z microUSB portem, ja sie przerzucilem na nie
https://pl.aliexpress.com/item/Nano-CH340-ATmega328P-MicroUSB-Compatible-for-Arduino-Nano-V3/32572612009.html?spm=2114.13010608.0.0.5IM5pa
Wyswietlacz:
1 x HD44780 20x4 - http://pl.aliexpress.com/item/Free-shipping-LCD-Board-2004-20-4-LCD-20X4-5V-Blue-screen-LCD2004-display-LCD-module/32356446642.html
sa rozne kolory, biale na niebieskim tle i zolte na zielonym.
Inne:
2 x dioda prostownicza moze byc 1N4007 - http://pl.aliexpress.com/item/Free-Shipping-100-PCS-1N4007-IN4007-Rectifier-Diode-1A-1000V-DO-41/1590411869.html
4 x przycisk lub ew 1 x przyciski membranowe takie jak z ali - http://pl.aliexpress.com/item/5PCS-New-1x4-Key-Matrix-Membrane-Switch-Control-Panel-Slim-Keyboard-Keypad/32587460405.html(oczywiscie mozna uzyc normalnych 4 pojedynczych przyciskow)
1 x buzzer - moze byc cos takiego - http://pl.aliexpress.com/item/DC3-24V-Industrial-Continuous-Sound-Electronic-Alarm-Buzzer-85dB/32240629705.html
moze byc jakis z recyklingu z czegos innego
1 x czujnik temperatury (w razie W mozna zakupic wiecej zeby bylo pod reka) na kablu w osłonce - http://pl.aliexpress.com/item/Waterproof-Digital-Thermal-Probe-or-Sensor-DS18B20-DS18B20-Sensor-2m-cable/32456946278.html
lub sam czujnik do podłączenia http://pl.aliexpress.com/item/For-DALLAS-DS18B20-18B20-18S20-TO-92-IC-CHIP-Thermometer-Temperature-Sensor/32633549009.html(mozna uzyc zwyklej skretki do podlaczenia takiej jak do internetu)
cos co się może przydać:
pinheady do np przyłączenia ekranu, ledów, przycisków (do arduino dodają w zestawie przycięte na miarę - http://pl.aliexpress.com/item/Free-Shipping-40pcs-lot-20pcs-1x40-Pin-2-54mm-Single-Row-Female-20pcs-Male-Pin-Header/32246782720.html
takie złączki do kabli - http://pl.aliexpress.com/item/10Pcs-PCT-213-3-Pin-Universal-compact-wire-wiring-connector-conductor-terminal-block-with-lever/32653277018.html
przekazniki - do malej pompy/mieszadla moze byc cos takiego http://pl.aliexpress.com/item/Free-Shipping-1pcs-lot-SRD-12VDC-SL-C-PCB-Type-12V-DC-SONGLE-Power-Relay/32504015105.html
do wiekszych grzalek, pomp, mieszadel cos takiego: http://pl.aliexpress.com/item/Newest-solid-state-relay-SSR-25DA-25A-actually-3-32V-DC-TO-24-380V-AC-SSR/32583056369.html
do tego radiator sie przyda np taki http://pl.aliexpress.com/item/New-Aluminum-Heat-Sink-For-Solid-State-Relay-SSR-Small-Type-Heat-Dissipation-Brand-New-Hot/32638635551.html
Ja osobiście do pompy daję jeszcze trójpozycyjny przełącznik aby można było włączyć pompę niezależnie od ArdBira.
Do obudowy można dokupić do termometru i pompy takie złączki GX12 na 2 lub 3 piny http://pl.aliexpress.com/item/1pcs-GX12-2-Pin-Male-Female-12mm-Wire-Panel-Connector-Aviation-Plug-L88-GX12-Circular-Connector/32658280262.html
czasem na ebayu sa one po taniosci, trzeba poszukac.
Do tego potrzebujemy oczywiście chwilę wolnego czasu oraz parę narzędzi, jakaś lutownica, ja akurat obecnie mam taka zwykla od chinczyków jak i spoiwo cynowe również
Jak ktoś ma dostęp do drukarki 3D to może wydrukować sobie panel przedni jak i cała obudowę, tutaj link do panelu https://www.thingiverse.com/thing:1016737
mozna zerknąć na 3dhub i sprawdzić może akurat ktos ma drukarkę w okolicy i po kosztach wydrukuje wrzucę też swoją wersję panelu bo ta nie do końca mi się podobała i ją przerobiłem.
Podłączenie:
Wszystko montujemy na stronie gdzie sa zaznaczone elementy (na tej pokazanej na obrazku) i jest to tył urządzenia. Wyjątkiem jest LCD który montujemy z drugiej strony. Jak komuś wygodniej to oczywiście niektóre elementy mozna dać wewnątrz między LCD a płytką jak np porty przycisków czy wyjścia do LEDów.
LCD montujemy najlepiej na stałe używając pinheadów. Otwory na płytce są wymierzone do tej płytki z LCD więc można użyć dedykowanych spacerów z nylonu lub miedzianych ew można uzyć czegokolwiek, kawałek plastikowej rurki czy czegoś tkaiego i np skleić klejem na gorąco, w zależności jak chcemy póżniej przyczepić wyświetlacz do obudowy ale też to może być na stałe klejem na gorąco. Oczywiście jak ktoś ma drukarkę 3D wszystko może sobie wydrukować
EDIT 01.03.2017
Plytka ma juz wszystkie opisy na silkscreen do podlaczenia oraz wartosci
Wgrywanie i ustawienia:
plik ustawien do plytki:
https://github.com/terragady/ArdBir/blob/master/PCB%20terragady.h
możemy wkleić zawartość do pliku "Pcb_ArdBir_DanielXan.h" i korzystać w opcjach z zaznaczoną tą wersją.
(Można kliknąć prawym i "zapisz plik jako" jeżeli potrzebujemy ten plik)
Różni się jedynie pinem od głosnika który jest zmieniony z 8 na 10. (const byte Buzz = 10; )
EDIT 02.03.2017
Plik z ArdBirem jest przyczepiony do tematu, znajduje sie tam juz gotowa konfiguracja do mojej plytki.
Dodatkowo w zalaczniku jest holenderski soft (MBSE ArdRims) ktory polecam zamiast ArdBira, lepsze opanowanie biblioteki PID i lepsze ustawienia, mniej bledow oraz inne podejscie do zmiennych, pracuje sie na nim wygodniej
Jak znajdę chwilkę napiszę jak wgrać i poustawiać program. Mam nadzieję że się to komuś przyda
Jeszcze dodam pare przydatnych linków:
Tutaj możemy znaleźć oryginalne źródło programu ArdBir:
https://github.com/ArdBir/Open-ArdBir
polska wersja ArdBira 2.8.3RC dzięki uprzejmości kolegi Rosiak:
http://www.piwo.org/topic/10829-sterownik-do-kadzi-zaciernej/page-2?do=findComment&comment=394651
Holenderska wersja sterownika, moim zdaniem lepsza i ciagle sie rozwija, juz testuja rowniez dodanie modulu ESP dla wifi
http://www.hobbybrouwen.nl/forum/index.php?topic=31472.msg480811#msg480811
https://github.com/mbroek/MBSE-ArdRims
oczywiście można ją wgrać do wyżej opisanej płytki
dla ciekawości tajwańska wersja oprogramowania:
http://vito.tw/
raczej nie do używania na codzień gdyż jest mocno nie dopracowana
Ciekawey artykuł o PID:
https://github.com/terragady/ArdBir/blob/master/PID%20without%20PhD.pdf
Piszcie czego brakuje, swoje problemy itd, lepiej tu niż na PW to będzie pożytek dla innych też.
Oficjalny projekt ArdBir umarł, ale żyją jego odnogi więc projekt jest tak jakby dalej rozwijany. Alternatywą może być CraftBeerPi wykorzystujący RaspberryPi i na razie niestety brak przystosowanej płytki żeby nie spalić sobie RPi (mam prototyp shielda jakby ktoś chciał - https://github.com/terragady/CraftBeerPi
Przepraszam wszystkich czekających, ale będąc na Targach Piwnych nie mam możliwości zamieścić wyników na forum. Wyniki konkursu zostały ogłoszone w sobotę o godz. 18:00 na scenie na Targach Piwnych, a teraz po powrocie do domu mogę zamieścić je na forum.
Kategoria Weizen:
I miejsce - Andrzej Miler (Andy) Szczecin - 36,0 pkt
II miejsce - Adam Śmiglak (Mero) Lubiszyn - 33,7 pkt
III miejsce - Krzysztof Kropiś ((Kristoferus) Rozprza - 33,2 pkt
IV miejsce - Michał Bartoszewicz - Łódź - 32,8 pkt
V miejsce - Piotr Kowalski (Kwl) - Świebodzin - 32,0 pkt
VI miejsce - Andrzej Smyk (Anteks) - Opalenica - 30,3 pkt
Kategoria Saison:
I miejsce - Krzysztof Czechanowski (Undeath) Bytom Odrzański - 41,7 pkt
II miejsce - Andrzej Miler (Andy) Szczecin - 40,7 pkt
III miejsce - Łukasz Rymkiewicz ((Łukasz) Warszawa - 40,3 pkt
IV miejsce - Jarosław Woźniak - (j-n-k) Warszawa - 35,3 pkt
V miejsce - Joanna Roman - Gdańsk - 31,7 pkt
VI miejsce - Paweł Żywiecki (Zywiec79) - Piła - 31,0 pkt
Kategoria R.I.S:
I miejsce - Piotr Czarny (Pan_czarny) Białystok - 38,4 pkt
II miejsce - Mariusz Bystryk (Maryh) Toruń - 38,2 pkt
III miejsce - Zbigniew Hajdyła, Piotr Błachut ((Zibi666, Piotr986) - Sucha Bezkidzka - 37,2 pkt
IV miejsce - Paweł Szymczewski - (Paweł) Mokrsko - 36,0 pkt
V miejsce - Arkadiusz Stręk - Poznań - 35,0 pkt
VI miejsce - Marek Maj (Major) - Wrocław - 34,8 pkt
Jak widać konkurs był bardzo wyrównany, wręcz zacięty. Serdeczne gratulacje dla laureatów tym większe że konkurencja była bardzo silna i liczna. Więcej o konkursie później, bo teraz wręcz zasypiam nad klawiaturą (mam nadzieję, że nie popełniłem żadnego błędu)
Pomiar temperatury "in-line" rozwiązałem w sposób przedstawiony na poniższych zdjęciach. Dzięki takiemu rozwiązaniu w prosty sposób skalibrowałem czujniki temperatury PT100 w swojej instalacji herms.
Również ten sposób zastosowałem do pomiaru temperatury w czasie chłodzenia brzeczki w wymienniku płytowym. Tam za wymiennikiem mam termometr tarczowy bimetaliczny analogowy. Ustalenie temperatury na nim to co najmniej kilkanaście sekund. Thermapen potrzebuje zaledwie 2-3 sekund.
Co potrzebujemy:
- szybkozłączki żeńską i męską (typ szybkozłączki dopasowany do swojej instalacji, u mnie camlocki),
- trójnik,
- jedną lub dwie redukcje (nie znalazłem jednej z przejściem 1/8 na 1/2, dlatego zastosowałem dwie redukcje odpowiednio 1/8 na 1/4 i 1/4 na 1/2 a przy przyłączce 1/4" wystarczy jedna redukcja 1/4 na 1/2),
- przyłączkę zaciskową odpowiednią do sondy temperaturowej,
- oringi na sondę temperaturową.
Zamiast jednej, czy dwóch redukcji i przyłączki można zastosować jedną przyłączkę taką jak tutaj.
A nic nadzwyczajnego kolego , staram się robić proste piwa bez fajerwerków w postaci dodatków .
przed ostatnia warka była taka , i mnie smakowało :
żytni fawcett maltsters -3kg
żytni karmielowy -0,7kg
pale ale -1,66kg
pils -067kg
Zacieranie infuzyjne
52C-10min
63C-30min
72C-40min
Wysładzanie 72-75C
hercules 20g -70min ( szyszka )
lubelski -dwie garści 8min ( szyszka )
caskade 30gr przy chlodzeniu 80C -przerwa 30min ( dałem dla eksperymentu , miał być lubelski )
wyszło 28l ( mierzyłem przed rozlewaniem do butelek)
14blg ( przed zadaniem drożdży )
drożdżaki us-05
alko 5,2
Piwny depozyt - Wrocław - strona 52 - Degustacje piw domowych tu kolega napisał że było dla niego ulepkiem .
http://www.piwo.org/...020#entry325053
Moje mieszadło które zrobiłem i prezentowałem na 13 stronie tego tematu nieco zmodyfikowałem i usprawniłem. Dorobiłem i zamontowałem dodatkowy mały mieszalnik. Główny mieszalnik znajduje się na dole a dodatkowy u góry, pracuje on tuż pod powierzchnią zacieru . Ma on na celu łatwiejsze rozprowadzanie słodu w wodzie podczas jego wsypywania, nie robią się kluchy a dodatkowo podczas zacierania zawartość kadzi jest lepiej i efektywniej mieszana
Jak mówiłem tak zrobiłem. Przemoletowałem wałki w GABEJu i efekt jest bardziej niż zadowalający.
Przed przeróbką wciąganie słodu przy szczelinie 1,00 mm wyglądało jak na poniższym filmie:
[media]http://youtu.be/7bR8ul-lUCk[/media]
Wałków po rozebraniu nie fotografowałem, bo każdy zainteresowany wie jak wyglądają ale za to mam fotkę jak to wygląda po radełkowaniu
Po złożeniu maszynki do kupy poszedłem sprawdzić czy ta drobna modyfikacja pomogła. Efekt jest na poniższym filmiku:
[media]
[/media]
Szczelina w tym przypadku to 0,85 mm więc bardzo dużo mąki jest i trzeba będzie tą szczelinę zwiększyć.
Efekt w postaci spadającej śruty:
Całość kosztowała mnie dwa przejazdy do najbliższego ślusarza plus 15zł.
Niestety robiąc zamówienie w sklepie z elektroniką miałem zaćmienie umysłu i zamiast rezystorów 4.7kOhm zamówiłem 4.7Ohm, nie udało mi się więc złożyć wszystkiego wtedy, kiedy miałem czas, później byłem chory, święta... W sobotę ostatnią jednak wyrwałem się z domu, tuż przed 14 wpadłem do sklepu i kupiłem 2 rezystory za całe 20gr.
Polutowałem wszystko jak trzeba, bardzo prosta sprawa (wrzucę zdjęcia później, jeżeli kogoś ciekawi) i podpiąłem czujki temperatury do Raspberry, działają i wskazują temperaturę.
Zamiast pisać własne oprogramowanie i próbować zawstydzić BrewPi, znalazłem projekt o wdzięcznej nazwie kriek (https://github.com/jsproull/kriek), który ma służyć nie tylko do zbierania odczytów z termometrów, ale też pozwala na sterowanie lodówką, czy też procesem warzenia. Oczywiście staram się nie być darmozjadem i łatam błędy w tym programie, tak aby wszystko działało.
Jeżeli ktoś chce popatrzeć na działający projekt to zapraszam do wysłania wiadomości, bo nie chcę upubliczniać haseł tutaj.
Niedługo (mam nadzieję) podepnę do tego jeszcze przekaźnik, aby mógł sterować lodówką i grzałką, a nie tylko rysować wykres temperatur.
Gdy już miałem wszystkie części, to złożenie całości zajęło jakieś 10 minut + około 2h na postawienie i konfigurację linux-a na raspberry pi, ale to już nie do przeskoczenia chyba.
A jakie efekty chcesz osiągnąć?
Jak na burzliwą to potrzebujesz konkretną ilość drożdży czyli wielostopniowy starter raczej wymagany, jak chcesz tylko zakwaszenia bakteriami to ja dał bym na cichą.
Zanim zrobiłem zdjęcie zamkniętej poszedł drobny upgrade widoczny z wierzchu, a mianowicie zasilacz został przykręcony do lodówki aby się nie walał po podłodze
A w środku...
1 zdjęcie - jak to wygląda w całości, widać pudełka na wodę i miejsce na fermentor,
2. zdjęcie - jak to zazwyczaj było do tej pory podłączone
3. aktualnie fermentujący lager już z upgrade'ami - normalnie używam tylko 2 butelek, ale tu uznałem, że potrzebne będzie "wsparcie"
Na wstępie polecam zapoznać się ze świetnym tutorialem by Swiaderny, gdzie również omówione zostało tworzenie własnego kapselka. Ja chciałbym Wam zaproponować alternatywne podejście do tematu, dzięki któremu można osiągnąć następujące efekty:
Będziemy potrzebować:
Pędzel syntetyczny płaski - 1- 1,5cm szerokości.
Klej z werniksem do decoupage. Osobiście używam kleju firmy Darwi.
Mini-etykiet na nasz kapsel. Najlepiej wydrukowane na drukarce laserowej, na start polecam zwykły papier gramatura 90g. W przypadku drukarki atramentowej, polecam poczekać z zabawą kilka dni od wydrukowania, gdyż taka mini-etykieta jest bardziej podatna na zmazywanie się kolorów.
Kubeczka z wodą
Zaczynamy poprzez namoczenie naszej mini etykiety w wodzie. Wystarczy kilkanaście sekund:
Następnie nakładamy odrobinę kleju na kapsel:
Rozprowadzamy równomiernie:
A nastepnie przyklejamy namoczoną uprzednio etykietę:
Następnie (opcjonalnie po delikatnym obeschnięciu) nakładamy kolejną porcję kleju:
I rozsmarowywujemy, jak poniżej. Nie należy się przejmować, że klej widoczny jest jako "biała mgiełka". Zniknie ona po wyschnięciu. W zależności od efektu jaki chcemy osiągnąć, możemy nałożyć po wyschnięciu warstwę drugą, potem trzecią, itd.
Przy odpowiednio starannym podejściu, zwyczajowe pytanie "a w jaki sposób zakapslowałeś butelkę?" zamienimy na "Ooo, skąd wziąłes taki kapsel?" A tak na serio to wielu z nas cieszy przygotowywanie etykiet dla naszego piwa i pomyślałem, że podzielę sie z Wami patentem, w jaki sposób pójść jeszcze krok dalej.
W całości, ziele dość mocno dominuje smak i przykrywa inne przyprawy więc lepiej nie przesadzać. Wolf normalnie Rozgryź przy niedzielnym rosole ziele to będziesz wiedział
Obiecałem, to i napisałem. Sporo miałem gotowego, bo mailowo tłumaczyłem majstrowi o co mi chodzi, ale ze dwa tygodnie to pisałem przy porannych kawach Tak się umęczyłem przy ty projekcie, że postanowiłem oszczędzić innym tej zabawy. Komentujcie, dopisujcie, będziemy edytować.
Budowa kadzi zaciernej / zacierno-filtracyjnej z KEGa 50l
- ALL IN ONE TUTORIAL -
Całość od rozpoczęcia kompletowania gratów, do uruchomienia zajęła mi 5-6 miesięcy. Nigdzie się nie spieszyłem, czekałem na okazje.
Co potrzeba:
1. Keg 50l ze stali nierdzewnej
2. Kawałek blachy nierdzewnej na mieszadło, pokrywę i fałszywe dno.
3. Silnik od wycieraczek z jakiegoś auta
4. Zasilacz ATX lub przystawka Pamel
5. Sterownik/regulator mocy (Bolecki lub Pamel)
6. Grzałki 220V
7. Człowieka lub firmę, który/a to potnie i pospawa.
8. Opcjonalnie zaparcia, żeby zrobić regulator obrotów mieszadła i samemu to poskładać do kupy.
Dzielę moje przejścia na w/w podpunkty.
1. KEG
Niektóre hurtownie mają niższą kaucję, niż ceny wolnorynkowe (np. 170zł, allegro 190zł). Warto spytać też handlarzy, jest ich pełno na allegro, OLX, czy Gumtree. Czasem mają np. KEGi ogumowane, które są trudniej sprzedawalne. Mi się udało kupić KEG totalnie nieszczelny, z dziurą i zaworem u góry za grosze, a od handlarza mogłem wyrwać w kwietniu 50l za 120zł. Bez pośpiechu, warto czekać na okazję. Drugi, ogumowany 50l z nieszczelnym fittingiem kupuję w październiku od handlarza za 90zł.
Otwieranie
Kilka słów o systemach z nieistniejącej strony piwowarstwo.eu znajdziecie tutaj http://www.piwo.org/...-piwowarstwoeu/ Tutoriali do rozebrania fittingu nie brakuje w internecie, jednak odcięcie góry to już wyzwanie.
Można gumówką, ze specjalną tarczą do stali nierdzewnej. Jak to zrobić jest fajnie pokazane na tych dwóch filmikach:
oraz
- gdzie pokazane też jest, jak osadzamy w najprostszy sposób zawór. Nie jestem pewien, czy tego typu zawory są u nas, bo wszędzie pisze się o wspawywaniu.
Wygodniejsze i szybsze jest cięcie plazmowe. Za odcięcie góry takim palnikiem we Wrocławiu wołają sobie 50-150zł w zależności od tego, ile im zejdzie czasu. Fajną opcją jest pozostawienie "rączek" jak na filmikach - znacznie ułatwia to przenoszenie sprzętu.
Otwory
Kolejna rzecz to otwory na grzałki, jeśli planujesz grzać prądem (warto zamówić przykręcane pudełeczko z cienkiej blaszki lub plastiku chroniące styki przed wodą, z dławikiem na przewód u dołu - jak na zdjęciu).
W zależności od grzałek (o których dalej) musisz wywiercić odpowiedniej wielkości otwory. Powinny być na tyle nisko, żeby móc robić także mniejsze warki, kiedy zacier sięga połowy KEGa. Ostatnia rzecz to zawór do zlewania na dole. Na drugim filmiku jest zawór, który mocuje się analogicznie do kranika w fermentorze, jednak w polskich źródłach zawsze czytamy o wspawaniu. Co jest ważne – wspawujemy mufę, czyli rurkę z gwintem w środku, a nie sam zawór. Pozwala nam to na jego wymianę w przypadku awarii. Jeśli chodzi o umiejscowienie zaworu patenty są trzy: ja mam pierwszy, drugi wydaje się najlepszy i jest najbardziej popularny w US, a trzeci najprostszy, ale pozostawia dobre 3-4l zacieru/brzeczki w garnku.
Minimalna wielkość zaworu, jeśli chcemy spuszczać nim rozrzedzone młóto to 3/4 cala, zawór 1/2 się zatyka i trzeba dmuchać ostro w wężyk . Najlepiej ze stali nierdzewnej.
Wykończenie
Spawy i ostre krawędzie cięcia warto spiłować pilnikiem, a potem papierem ściernym, choćby dla bezpieczeństwa. Firma, która robiła mój sprzęt poddała KEG piaskowaniu - jest matowy, wygląda estetycznie, kolor jest jednolity. Mam też przyspawane nóżki z gumowymi stopami - podnosi wygodę użytkowania, ale obniża mycia. Radzę sobie jak zawsze, stolik IKEA za 19zł, których mam parę i ustawiam niezłe piramidy - korzystam z jednego także do mycia – stawiam obok wanny, myję prysznicem, a dolnym zaworem przez wężyk woda i brudy idą do wanny.
2. Blacha
Kawałek nierdzewnej blachy kupiłem na złomie, za 30zł. Wystarczyła na fałszywe dno i mieszadło. Pokrywę zmontowała mi firma, która robiła spawy.
Mieszadło
Mieszadło turbinowe, łopatkowe, czy śmigłowe pojawia się na forum najczęściej. Jedno-, dwu- lub trzypiętrowe, jak na obrazku by mrblaha:
Niestety według nieistniejącej chwilowo strony Zakładu Inżynierii Procesowej "Mieszanie to nasza pasja", jak i w według własnych obserwacji, działa tylko przy bardzo szybkich obrotach, a napowietrzania zacieru staramy się unikać. Sprawdzałem mieszadło kolegi, po 3 łopaty na dwóch poziomach - różnice temp. przy włączonym mieszadle w różnych miejscach garnka 40l na taborecie gazowym 7,5kW dochodziły do 7st.
Trzeba zrobić mieszadło kotwicowe lub ramowe, czyli mieszadło wolnoobrotowe.
Ja mam hybrydę turbiny i ramy, czyli ramowo-łopatowe z łopatami ukośnymi i jestem zadowolony - niezależnie od prędkości działa fajnie i wyrównuje temperatury. Robiłem na wzór tego u góry. Dobrze, jak na dnie coś je trzyma w osi. U mnie jest zrobiony centralny wspornik pod fałszywe dno, sito ma otwór, a w nim jest taki korek z płyty PE, z zagłębieniem, w które wchodzi oś mieszadła. Na zdjęciu niezamawiany przeze mnie prototyp - sito otworowe, które dostałem w gratisie - może do pszenicy się sprawdzi, bo normalne zaciery dramat - błoto.
Trzpień silnika wycieraczek jest nagwintowany. Osadzenie mieszadła wymaga wykonania nagwintowanego otworu na górnym końcu. Mieszadło podczas pracy musi się dokręcać, więc (przynajmniej w moim przypadku) obracać się w prawo patrząc z góry - trzeba to uwzględnić przy projektowaniu nachylenia łopat - powinny podrywać młóto z dna.
Fałszywe dno
W toku wertowania wątków ustaliłem, że jedyny słuszny sposób filtracji przy ogrzewaniu elektrycznym to fałszywe dno w postaci sita szczelinowego. Jest wydajne i się nie zatyka, używane jest najczęściej też przez browary. Inne patenty to miedziane rurki ponacinane od dołu i przykręcone do kranu, poskręcane w taki sposób, że tworzą okrąg, kwadrat lub kratę przy dnie (najlepsze przy grzaniu gazem - minimum 1cm od dna, bo pod spodem lubi się przypalić). Używane są też dłuższe oploty, które lubią wkręcać się w mieszadło oraz sita otworowe, które lubią się przytykać, szczególnie przy pszenicy i niesłodowanych surowcach.
Moje FD opiera się na wspornikach, które widać na zdjęciu poniżej - dospawanym kołnierzu po obwodzie oraz trójnogu w środku. Jeszcze nie wiem, jak w praktyce, bo jutro odbieram, ale robiłem według tego projektu http://www.piwo.org/...dno-1-atebo/��z tą różnicą, że przecięte na pół - inaczej grzałki nie pozwoliłyby na wyciągnięcie go. W kołnierzu mam 4 otworki (widać je trochę w prześwicie między grzałkami), a do sita dospawane 4 bolce, które wchodzą w otwory i pozycjonują oraz unieruchamiają połówki sita. Moje mieszadło jest tuż nad sitem, zbierając i podrywając młóto do góry - niby dobrze, ale nie pozwala to na dospawanie rączek do wyciągania. Trzeba trochę wprawy lub jakiś widelec, żeby sprawnie je unieść. Warto zrobić mniejsze mieszadło i jakieś łapki na sicie do wyciągania.
Cięcie szczelin samemu to niełatwa sprawa, ciężko też znaleźć odpowiednio cienką tarczę. Najlepiej zlecić wycięcie laserem. Rozrzut cen jest ogromny, nawet do 320zł netto + 50zł za wprowadzenie pliku CAD do maszyny. Polecam firmę http://www.amaprofil.pl/ - 5 dni roboczych od zaksięgowania wpłaty i 100zł netto + ewentualnie 30zł materiał. Nawet z przesyłką kurierem większości z was będzie się kalkulować.
Pokrywa
Jeśli w twoja kadź będzie również służyła za kadź warzelną, warto mieć dwie. Jedna jako stelaż dla mieszadła, druga jako zwykła pokrywka – dobrze sprawdzi się odcięta góra kega po dospawaniu extra rantu, a dziura po fittingu zapewni odpowiednie odparowanie DMSu. U mnie pokrywa zrobiona jest extra, z możliwością przykręcenia motylkami, z klapą na zawiasach, która zupełnie spoko się sprawdza przy wsypywaniu słodu. Odważam do worka na śmieci, odpalam mieszadło na prawie full i sypię pomału z worka. Grud brak.
W pokrywę wspawane są dwie rurki nierdzewne, różnej długości. Jedna wypełniona jest pastą termoprzewodzącą i do niej włożona jest sonda temperatury, której kabel zakleiłem silikonem, żeby trzymała się na samym dole. Drugą można wykorzystać na drugą sondę lub tradycyjny termometr dla kontroli zawodnej wszakże elektroniki (do rurki wlewam wodę i wkładam termometr analogowy).
Standardowy kabel sondy był dla mnie za krótki i upierdliwy przy myciu. Pamel wykorzystuje tylko 4 żyły w RJ-45, więc zrobiłem tak, że sonda idzie do gniazdka telefonicznego RJ-11 (gniazdka RJ-45 nie udało mi się znaleźć), a potem wpinam kabel, który ma dwie wtyczki - RJ-11 do gniazdka i RJ-45 do sterownika.
Gniazdko 6zł, wtyczka 50gr, kabel telefoniczny 3 metry 10zł w markecie budowlanym, zaciskarkę pożyczyłem od kolegi.
Najlepsze miejsce do odłożenia pokrywy na bok z całym osprzętem to fermentor (czyli beczka na karmę dla psów) o pojemniości 42l - nic się nie wygina i nic mi nie kapie na podłogę. Większość firm pet-foodowych korzysta z tych samych dostawców co sklepy piwowarskie, można wyrwać fajne fermentory za free.
3. Napęd mieszadła
Silnik od tylnej wycieraczki trafiłem na targu "mydło i powidło", od Forda Escorta za 10zł. Polecam giełdy samochodowe, pchle targi itp oraz wymienione wcześniej strony ogłoszeniowe - 20-30zł max. Z silnikiem miałem największe przejścia - ma dwa kabelki wychodzące ze środka - zielony i czerwony, więc uznałem, że to plus i minus. Chodził pięknie po podłączeniu + i - do tych kabli, jednak mocno się grzał i pobierał przy 12V około 8-11A. Wyczytałem na forum, że tak ma być, że te silniki pobierają dużo prądu. Po zamianie miejscami rzekomego + i – kręcił w drugą stronę, co upewniło mnie w kwestii biegunów, ale brał jeszcze więcej prądu. Wszystko było pięknie do momentu instalacji na KEGu, kiedy obudowa silnika zaczęła mieć kontakt z uziemieniem kadzi...
W jedną stronę stop, w drugą 19A. Masakra, zjarałem niezliczoną ilość tranzystorów w regulatorze obrotów PWM, a nawet jeden zasilacz ATX, tęgie głowy myślały i nic nie mogły wymyślić...
Okazało się w końcu, że jeden kabelek to 1 bieg (szybki), drugi to 2 bieg (wolny), a masa, tudzież minus jest na obudowie/korpusie silnika. Moja kadź ma przypięte uziemienie do obudowy, czyli ścianki KEGa, które w instalacji 220V jest połączone z minusem, stąd problemy. Co więcej, właściwy kierunek obrotów (gwint na trzpieniu silnika „dokręca się”) osiągałem przez przyłożenie 12V do masy, a nie do plusa, więc cały KEG byłby pod napięciem 12V, a to powoduje elektrolizę i (sic!)rdzę na nierdzewnej stali.
Rozwiązania są dwa:
Jeśli grzejesz gazem, podepnij minus z zasilacza do obudowy, na przykład w taki sposób, jak na zdjęciu. W zależności od podpięcia konektorów, masz do dyspozycji 2 biegi, a jeśli pociągniesz 5V od zasilacza kolejne dwa wolniejsze.
W tym układzie 12V daje powera, który rozbije każdą grudę przy zasypywaniu kadzi słodem i zrobi niezły wir, na obu biegach. 5V za to pozwala na spokojne mieszanie zacieru na dwóch wolnych prędkościach.
Jeśli grzejesz prądem i masz podłączone uziemienie do KEGa, musisz przerobić silnik. Otwarcie to kilka zatrzasków i 2 śrubki, łatwizna. W środku są trzy szczotki - najpierw musisz zlokalizować tą od masy (jest połączona z korpusem silnika) i odciąć od niej kabelek (u mnie z plecionki).
Nie jestem specem, więc nie wiem, czy tak jest zawsze, ale mój silnik wymagał też całkowitego odpięcia jednej szczotki od biegów (wybrałem tą od wolnych obrotów i nie była to szczotka vis a vis, jak w znalezionych przeze mnie w necie tutorialach, ale ta "obok" masy) - inaczej nie startował.
Tą szczotkę po lewej na zdjęciu poniżej potraktowałem tak, że rozciąłem plecionkę i zaizolowałem oba końce, żeby się nie stykały z niczym. Po odkręceniu tej brązowej płytki od korpusu i prześledzeniu trasy jaką idzie do niej prąd (lub za pomocą miernika w trybie dioda/buzz), dowiesz się, który kabelek masz teraz wolny w kostce. Odlutowujesz go i przylutowujesz do masy, jak na górnym zdjęciu. Nieużywaną szczotkę zablokowałem tak, żeby nie tarła o komutator.
Wcześniej i czytałem i notowałem prądy rzędu 6-15A. Teraz, po właściwym podłączeniu +/- mam max. 2,8A przy zasypie 12kg i 30l wody. Po zagrzaniu silnika jeszcze mniej. Przewody zamieniłem miejscami w kostce, żeby kierunek obrotów był właściwy. Używam regulatora obrotów, więc 5V jest w sumie niepotrzebne, ale że miałem kabel trzyżyłowy, jest też doprowadzone do silnika.
4. Zasilanie mieszadła
Zasilacz komputerowy ATX
Kupiłem używany za 29zł, Feel 400W z cichym wentylatorem i włącznikiem. Przerobiłem go według tej instrukcji http://majsterkowo.p...asilacza-atx/2/ Rezystory do obciążenia 5V są konieczne - ja ze spalonego starego zasilacza (przez źle podłączony silnik ) wyciągnąłem radiator i do niego pastą termoprzewodzącą doczepiłem rezystory 2x12 Ohm (5W), połączone równolegle. Hula i się zupełnie nie grzeją. Żeby było praktyczniej wywierciłem w obudowie dziurki i zrobiłem gniazda na wtyki bananowe. Z jednej strony mam banany, z drugiej kostkę, a 3m kabel wypinam i zwijam osobno, a nie wokół zasilacza. Koszty oporników, bananów i kabla zamknęły się w 10-15zł
druga opcja to
Zasilacz od X-Box
wytrzymuje 16A, bez wentylatora, za około 60zł używany
a trzecia to
Nowy wynalazek Pamela [reklama]
Pamel okazał się bardzo otwartym gościem i w efekcie naszych rozmów właśnie do oferty trafia zasilacz do mieszadła z silnika od wycieraczek:
PROS 12:
Przystawka umożliwia współpracę urządzeń firmy PAMEL z wyjściem 230V
z silnikami prądu stałego np. mieszadłami. Posiada wyświetlacz wskazujący nastawę
prędkości. Doskonale nadaje się do współpracy z silnikami wycieraczek stosowanymi
jako mieszadła podczas warzenia piwa. Bardzo prosty montaż. Wystarczy podłączyć
dwoma przewodami ze sterownikiem, a drugą parą przewodów z silnikiem.
Jest w tej samej obudowie co PRM, więc można ustawić jedno urządzenie na drugim.
Cena 79zł http://www.pamel.pl/...zaworu-12v.html
5. Sterownik/regulator mocy
Ja wybrałem Pamela PRM +, ze względu na cenę - z jedną sondą ze stali nierdzewnej, okablowaniem i bez wyjścia na zawór to koszt ok. 200zł. Sterownik Boleckiego jakoś 350zł – nie używałem, więc nie potrafię nic powiedzieć, ale opinie ma bardzo dobre. Jeśli chodzi o PRM+, jakość i spasowanie obudowy, głośność wentylatora itd. wskazuje dosadnie, skąd różnica 150zł, ale działa jak należy i złego słowa nie mogę powiedzieć.
Wbrew pozorom lepiej wybrać opcję z przyciskami, a nie gałką – przytrzymanie przycisku powoduje ciągłą zmianę np. temperatury, a przy tej dokładności ustawień kręcenia pokrętłem nie byłoby końca. Miałem plan wykorzystania wyjścia na zawór jako wyzwalacza szybszego biegu silnika mieszadła przy „alarmowej” temperaturze, dostałem nawet w gratisie przekaźnik. Odpuściłem jednak – sterownik po odpowiedniej konfiguracji idealnie wytraca moc na grzałkach przy zbliżaniu się do zadanej temperatury i przegrzanie zacieru jest niemożliwe.
Instalacja
Wystarczy podłączyć grzałki do wychodzącego gniazda 230V, sondę lub dwie do gniazd RJ-45 i gotowe. Ja niestety przesłałem instrukcję, w której nie ma tej informacji znajomym elektrykom, którzy zobaczyli zamieszczony w niej schemat i skonstruowali kosmiczną plątaninę kabli, którą musiałem potem rozbierać
Co mnie trochę wkurza to pikanie – zamiast alarmować o zmianie etapu, piszczy od drugiego etapu non stop oraz mega głośny wentylator. Obiecana poprawka softu.
O samym kontrolowaniu temperatury i obsłudze napiszę na koniec. Kabel był dla mnie za krótki, wiec odciąłem fabryczne gniazdo i dosztukowałem 3m przewodu 3-żyłowego 2,5mm, który zakończyłem tymże gniazdem.
6. Grzałki
W US nazywa się je ULWD (Ultra Low Watt Density),a chodzi generalnie o to, żeby oddawały jak najmniejszą moc na jednostkę powierzchni i nie przypalały zacieru. Prosta grzałka od boilera jest tania, ale krótka i grzeje bardzo mocno – przypalenie gwarantowane. Ja mam dwie grzałki po 165cm i 1750W każda. Moc 3,5kW to maksymalne obciążenie klasycznej instalacji w domu, więcej się nie powinno obciążać. W praktyce bez izolacji kadzi (w planach) daje to grzanie w tempie około 1°C na minutę, więc zupełnie znośnie.
Z licznikiem jeszcze nie sprawdzałem, ale według kalkulatorów 3,5kW na pełnej mocy przez 3 godziny przy cenie kWh z dystrybucją 0,6543zł (czyli w przybliżeniu i zacieranie i gotowanie i na dobrą sprawę podgrzanie wody do wysładzania w garnku typu Lidl) daje koszt na poziomie 7zł brutto. Butla propanu 11kg za 60zł starcza mi na ok. 7-8 warek, czyli drożej – zastanawiam się nad przejściem całkiem na prąd.
Sam zakup grzałek, wszystkie szczegóły, projekt, namiary na sprawdzoną firmę (która do szybkich co prawda nie należy) w tym wątku http://www.piwo.org/...ia/page__st__80 Najważniejsze to zamawiać jednocześnie większą ilość, bo cena spada o kilkadziesiąt %. Jak doczytacie w wątku - 354zł za dwie, a przy ok. 20 sztukach 140zł za dwie. Oczywiście stal nierdzewna. Patenty na uszczelkę są różne, ponoć miedziane najlepsze, ja mam pierwsze lepsze z marketu budowlanego gumowe, póki co się sprawdzają.
Po osadzeniu grzałek w wywierconych wcześniej otworach trzeba je podłączyć równolegle. Zrobiłem to najpierw za pomocą takiej płytki/kostki, a potem w celu poprawy bezpieczeństwa za pomocą puszki natynkowej, która dodatkowo chroni przed wodą. Użyłem kabla 3-żyłowego 2,5mm i konektorów, które porządnie zalutowałem i zabezpieczyłem.
Dwa lewe bolce to jedna grzałka, dwa prawe druga. Gwint, na którym jest mocująca do obudowy grzałkę nakrętka jest na tyle długi, że przykręciłem jeszcze jedną nakrętkę, a pomiędzy nie włożyłem przewód PE, uziemiając tym samym obudowę. Płytka łącząca ze sobą grzałki jest w plastikowej puszce, a puszka w metalowym "pudełku", z którego przez dławik wystaje krótki kabel, na którym zamontowałem wtyczkę (poprzednie zdjęcie). Łatwiej nosić i myć bez długiego kabla, a i można też grzać na 100% omijając sterownik. Wtyczka i gniazdo wodoszczelne to na pewno dobra opcja, ja mam póki co takie, jakie mam.
Wtyczka 5-15zł, konektory 5zł, kabel 4zł za metr, chciałem miękki, a puszka chyba 4zł.
7. Firma
Ja miałem to szczęście, że znajomi produkują meble ze stali nierdzewnej. Majster w wolnym czasie sobie dłubał, zajęło mu to jakieś 1,5 miesiąca, ale wydłubał. Rozliczenie barterowe w usługach IT, więc ciężko mówić o kosztach. Do poprawy chyba tylko mieszadło, które skrzywiłem, albo było krzywe od początku i trochę za długie (opór) oraz dospawanie rączek do przenoszenia - reszta pełen wypas.
Dzwonienie do ślusarzy też przeszedłem, bo w/w firma jest kilkadziesiąt km ode mnie – wszyscy zarobieni i walą ceny, które mają odstraszyć. Warto wpaść osobiście i zarazić gościa pomysłem, wyjdzie kilkaset % taniej .
Duże firmy, które mają laser i plazmę nastawione są na masowa produkcję, z reguły nie chcą nawet rozmawiać. Najlepiej rozmawiało się małymi firemkami, które zajmują się balustradami oraz jak wyczytałem na forach z blacharzami, mechanikami samochodowymi – mają spawarki tig, czasem palniki plazmowe. Tutaj również pośpiech złym doradcą.
8. Regulator obrotów mieszadła PWM
Trochę mi zeszło polutowanie wszystkiego i złożenie do kupy, ale co się nauczyłem, to moje. Znajomy majsterkowicz za parę piwek złożył mi w niewielkiej obudowie uniwersalnej, którą mam przykręconą do zasilacza ATX, regulator obrotów silnika. Jest on zrobiony dokładnie według tego schematu http://www.sentex.ca...irc/pwm555.html i działa rewelacyjnie. Co prawda parę razy tranzystor w nim wymieniałem, bo złe podłączenie silnika go nadmiernie obciążało, ale teraz działa jak trzeba. Przewody z zasilacza, połączone w pary, żeby było "grubiej" wychodzą do pudełka z regulatorem i wracają do środka, gdzie są doprowadzone do gniazd bananowych. Koszt samodzielnego wykonania to jakieś 10-20zł, gotowy zestaw do samodzielnego montażu około 50zł. Do kupienia w sklepach elektronicznych i w necie. Polecam - regulacja od 0 do ok. 120 obrotów na minutę.
9. Tips and Tricks
PAMEL PRM+
Jeśli chodzi o sam sprzęt, to jestem bardzo zadowolony. Sterownik ma kilka banków pamięci, gdzie mam zaprogramowane kolejne czasy i temperatury przerw, których może być do 10. To, co musiałem zrobić przy moich grzałkach, to ustawić współczynnik przekazywania mocy (PID) w sterowniku z 4 na 30. Regulator zmniejsza stopniowo moc na grzałkach, kiedy dochodzi do zadanej temperatury. Grzeje około 1°C/min, po czym ostatnie pół stopnia głupieje i przez 10-15 min nie może osiągnąć temperatury zmniejszając i zwiększając moc o kilka %. Po zmianie współczynnika dochodzi 0,5°C przed, zatrzymuje się na moment, po czym dopala na ok. 20-30% mocy osiągając zadaną temperaturę po chwili. Musiałem też skalibrować sondę, bo zaniżała o 2° i osiągałem wrzenie przy 103°C według wskazań. Moc maksymalną grzałek obniżyłem też do 90%, bo raz zdarzyło mi się przyjarać lekko zacier.
Kociołek Lidl
Warto zaopatrzyć się w elektryczny pasteryzator, zwany kociołkiem z Lidla. Na giełdach samochodowych podobno zrobiło się tego pełno w działach wszystko i nic, na targowiskach, graciarniach też można trafić sprawne gary 27l z regulacją temperatury. Ceny od 30 do 50zł. Oszczędzamy sporo czasu mając wcześniej przygotowaną wodę do wysładzania. Można go postawić wyżej (3 stoliki IKEA ) i spuszczać gorącą wodę wężykiem, można pomyśleć o jakiejś deszczownicy na końcu wężyka z nawierconych rurek PCV itp.
Kadź warzelna
Można pomyśleć o drugim KEGu na taborecie gazowym lub z tańszą grzałką do bojlera, do którego będziemy spuszczać filtrat i od razu go podgrzewać, nie czekając, aż się ochłodzi. Możemy ją podłączyć tym samym sterownikiem i w ostatnim banku pamięci ustawić jedną przerwę 70 min. w temperaturze 100°C. W tymże KEGu możemy na stałe zamontować chłodnicę zanurzeniową z szybkozłączkami oraz filtrator na dnie, zrobiony z ponacinanej cienkim brzeszczotem rurki owiniętej sprężynkową myjką do naczyń – przetestowany przez forumowiczów patent do odfiltrowania chmielu lub kosz do chmielenia z siatki nierdzewnej.
Zacieranie i warzenie
U mnie w tej chwili wygląda to na przykład tak:
- wlewam wodę
- ustawiam przerwy wraz z temperaturami na sterowniku:
białkowa 12min
maltozowa 40min
dekstrynująca 30min
mash out 5min
- po osiągnięciu temperatury 52°C regulator zaczyna piszczeć, ustawiam mieszadło na prawie full i zaczynam wsypywać słody odważone wcześniej do wora na
śmieci. Chwilę to trwa, także w sumie białkowa to może 6-8 pełnych minut
- po wsypaniu słodów ustawiam obroty mieszadła na bardzo wolne i oddalam się na 1,5h – regulator sam pilnuje przerw, a mieszadło dba o rozkład temperatur
- przed mash out robię próbę jodową i odpalam Kociołek Made in Germany za 30zł (Szrot Drobiazg w Nowiźnie Rulez) szykując wodę do wysładzania
- jak jest kiepsko, dodaję kilka-kilkanaście minut nie przerywając programu
- jak jest ok, po mash out wyciągam mieszadło, odłączam cały sprzęt, kładę na górę pokrywkę od garnka, mocuję wężyk z kociołka i zaczynam vorlauf
- filtrat spływa do drugiego kega (póki co do fermentorów w karimatach) i pomału zaczynam gotować to co odebrałem, a reszta się filtruje nadal
Sama przyjemność
10.Koszty
Wrzuciłem moją wersję i taką powiedzmy uśrednioną rynkową kogoś, komu się spieszy:
*sterownik dostałem na urodziny , czyli opcja full wyniosła mnie 620zł rozłożone na 5-6 miesięcy.
Umieściliśmy na Twoim urządzeniu pliki cookie, aby pomóc Ci usprawnić przeglądanie strony. Możesz dostosować ustawienia plików cookie, w przeciwnym wypadku zakładamy, że wyrażasz na to zgodę.
moon przyznał(a) reputację dla Dr2 w Ciekawe aukcje na allegro.
moon otrzymał(a) reputację od Maryh w I Konkurs Piw Domowych w Piwnej Stopie - Poznań, 27.09.14
moon otrzymał(a) reputację od anteks w I Konkurs Piw Domowych w Piwnej Stopie - Poznań, 27.09.14
moon otrzymał(a) reputację od koyuki w Prezent na gwiazdkę - zestaw do warzenia piwa